سیستم CIP چیست و طرز کار آن به چه صورت است؟

سیستم CIP چیست

سیستم CIP مخفف (cleaning in place) یعنی (شستشو در محل) است. همانطور که از نامش پیداست سیستم CIP یک روش تمیزکاری تخصصی برای پاکسازی سطوح داخلی تجهیزات صنایع در خود محل است. برای مثال سیستم شستشوی CIP برای تمیزکاری لوله های فرآیند، ظروف و… کاربرد دارد، خصوصا در شرایطی که نیاز است تمیزکاری بدون جداسازی اجزای مختلف تجهیزات صورت بگیرد.پس سیستم CIP دقیقا همان تمیز کردن سطوح داخلی لوله‌ها، مجراها، تجهیزات فرآوری، فیلترها و اتصالات مرتبط در کارخانجات، بدون نیاز به نیروی انسانی، بدون دخالت دست و همچنین بدون جداسازی بخش یا بخش‌هایی از دستگاه با استفاده از یک محلول ضدعفونی سطح بالا است. صنایعی مختلفی همچون صنایع لبنی، نوشیدنی، غذاهای فرآوری شده، دارویی و آرایشی به سطح بالایی از بهداشت نیاز دارند. در ادامه مطلب وبسایت شرکت بی نظیرکاران به‌طور دقیق‌تر این موضوع را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

تا دهه ۱۹۵۰ میلادی، برای شستشوی تجهیزات مختلف مانند لوله‌ها بایستی به استفاده از روش‌های دستی روی آورده میشد. به عبارت دقیق‌تر، لازم بود تا تجهیزات به‌صورت دستی باز شده و پس از آن فرآیند تمیزکاری آغاز شود. همان‌طور که مشخص است، تمیز کردن تجهیزات به صورت دستی با سختی‌های زیادی به همراه بود و بایستی زمان زیادی برای انجام این کار اختصاص داده میشد.

برخی از صنایع همچون صنایع داروسازی و تولید مواد غذایی باید به‌طور منظم به تمیزکاری تجهیزات اقدام کنند. چنانچه این فرایند به‌صورت دستی انجام شود، زمان زیادی باید به آن اختصاص داده شود. امروزه برای آنکه فرایند تمیزکاری با سرعت بیشتری انجام شود از سیستم‌های مختلفی مانند سیستم شستشوی CIP استفاده می‌شود. در ادامه این مطلب از سایت شرکت بی نظیرکاران به معرفی این سیستم و مزایای استفاده از آن پرداخته خواهد شد. همراه ما باشید.

سیستم CIP چه نوع سیستمی است؟

کلمه CIP که اختصار یافته عبارت Cleaning In Place است، به سیستمی اشاره دارد که فرایند شسشتو را در محل انجام می‌دهد. سیستم شستشوی CIP طوری طراحی شده است که با کمک آن می‌توان به‌طور اتوماتیک به تمیزکاری سطوح مختلفی از تجهیزات مانند سطوح داخلی لوله‌ها اقدام کرد. همان‌طور که شما هم حدس می‌زنید، با استفاده از این سیستم می‌توان به راحتی و بدون دخالت نیروی انسانی به تمیزکاری سطوح مختلف پرداخت.

سیستم CIP به صورت هوشمند پارامترها و دستورالعمل‌ها را دریافت می‌کند. این سیستم مجهز خطا های رایج را به شدت کاهش می‌دهد و حتی در صورت بروز مشکل، نقص عملکرد ساکن در سیستم را در قالب هشدار گزارش می‌دهد.

گذشته از این ویژگی‌ها، سیستم CIP گزارش داده‌ها و اطلاعات ضروری فعالیت خود را به‌طور دقیق تحویل می‌دهد تا در مبحث قانون مدرن سازی ایمنی مواد غذایی (FSMA) به هیچ مشکلی برنخورید. به‌طور خلاصه سیستم CIP امکان ردیابی و ثبت تمامی پارامترهای ضروری را فراهم آورده است.

کاربردهای سیستم CIP

سیستم CIP (Clean-In-Place) به منظور شستشو و ضدعفونی کردن تجهیزات و خطوط تولید بدون نیاز به جدا کردن یا جابجایی آنها طراحی شده است. این سیستم به طور گسترده در صنایع مختلف، به ویژه در صنایعی که نیاز به حفظ کیفیت و بهداشت محصولات دارند، استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای سیستم CIP عبارتند از:

1. پرکن‌های مایعات، خصوصا در صنایع لبنی: در صنایع لبنیاتی مانند تولید شیر، ماست، پنیر، کره و سایر محصولات مشابه، سیستم CIP برای شستشوی و ضدعفونی کردن تجهیزات پرکن و لوله‌ها بسیار حیاتی است. این سیستم تضمین می‌کند که فرآیند پر کردن بدون آلودگی و با رعایت استانداردهای بهداشتی انجام شود.
2. سیستم‌های پخت گوشت: در صنایع غذایی که به تولید گوشت و فرآورده‌های گوشتی می‌پردازند، تجهیزات پخت مانند دیگ‌ها و مخازن باید به طور منظم تمیز و ضدعفونی شوند. سیستم CIP به حفظ بهداشت و کیفیت محصولات گوشتی کمک می‌کند.
3. سیستم‌های تولید سالاد: در خطوط تولید سالاد، جایی که تماس مستقیم با مواد خام و سبزیجات وجود دارد، سیستم CIP به شستشوی دقیق و ضدعفونی کردن تجهیزات و ماشین‌آلات کمک می‌کند، تا از آلودگی میکروبی جلوگیری شود.
4. نوار نقاله‌ها: نوار نقاله‌ها که برای انتقال مواد غذایی و سایر محصولات استفاده می‌شوند، به دلیل تماس مداوم با محصول باید به طور مداوم تمیز و ضدعفونی شوند. سیستم CIP در اینجا برای جلوگیری از انتقال آلودگی‌های میکروبی و حفظ کیفیت محصولات نقش مهمی ایفا می‌کند.
5. اسلایسرهای گوشت: اسلایسرهای گوشت که برای برش گوشت و فرآورده‌های گوشتی استفاده می‌شوند، می‌توانند محل تجمع باکتری‌ها و آلودگی‌های مختلف باشند. سیستم CIP در این تجهیزات، شستشو و ضدعفونی کردن را بدون نیاز به جداسازی اجزا انجام می‌دهد و به حفظ بهداشت و کیفیت محصول کمک می‌کند.

در کل، سیستم CIP به عنوان یک روش موثر و زمان‌بر برای شستشو و ضدعفونی کردن خطوط تولید و تجهیزات صنعتی شناخته می‌شود که در صنایع مختلف به کار می‌رود تا کیفیت و ایمنی محصولات به حداکثر برسد.

چگونگی عملکرد سیستم شستشوی CIP

پیش از آنکه بخواهیم به ارائه توضیحات درباره نحوه عملکرد سیستم شستشوی CIP بپردازیم، بهتر است بدانید که برای استفاده از این نوع سیستم لازم است از شوینده ها و ضدعفونی کننده‌ های قلیایی فرایند CIP استفاده کرد. عملکرد این سیستم به‌گونه‌ای است که ابتدا محلول‌های ضدعفونی‌کننده را در یک زمان مشخص به حرکت درآورده و سپس با شستشوی تحهیزات، سطوح آنان را از هرگونه آلودگی پاک می‌کند.

امروزه با استفاده از این نوع سیستم می‌توان به راحتی تجهیزات به کار رفته در صنایع تولید مواد غذایی را مورد شسشتو قرار داد و آلودگی‌ها را در آن‌ها از بین برد. نکته قابل‌توجه درباره سیستم فوق که بهتر است بدانید این است که مصرف آب و مواد ضدعفونی‌کننده در این دستگاه پایین بوده و لذا شرکت‌ها و کارخانه‌های زیادی علاقه‌مند به استفاده از سیستم CIP برای شسشتوی دستگاه‌های خود هستند.

سیستم CIP شستشوی منابع و پمپ‌ها را از طریق مسیر لوله‌کشی اصلی محصول انجام می‌دهد. این کار با هدف پاکسازی آلودگی تجهیزات مختلف در تمام سطوح داخلی آنها انجام می‌گیرد. همچنین بهتر است بدانید که چرخه های استفاده از سیستم CIP معمولا بعد از یک فرآیند تولیدی بزرگ که آلودگی زیادی را به همراه داشته است صورت می‌گیرد. در موارد دیگر نیز در زمان تغییر یک خط پردازش از محصولی به محصول دیگر استفاده می‌شود.

سیستم شستشوی CIP باعث شکستن نیرو های پیوند بین جامدات می‌شود و برای تمیزکاری آسان‌تر جامدات را در خود حل می‌کند. همچنین این سیستم شستشو، با نرم کردن چربی‌ها به راحتی آنها را از بین می‌برد.

مزایای استفاده از سیستم شستشوی CIP

همان‌طور که اشاره کردیم، شرکت‌ها و کارخانه‌های زیادی تمایل به استفاده از سیستم شستشوی CIP دارند تا با کمک این دستگاه بتوانند آلودگی‌ها را از تجهیزات خود پاک نمایند. به‌طور کلی می‌توان گفت که مزایای استفاده از سیستم فوق متعدد بوده که در ادامه به توضیح چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها پرداخته شده است.

اشتباهات به حداقل می‌رسند.

از آنجایی که در استفاده از این سیستم هیچ دخالت انسانی برای شستشوی تجهیزات وجود ندارد لذا امکان رخ دادن خطا و اشتباه نیز وجود نخواهد داشت و به عبارت دقیق‌تر می‌توان گفت که اشتباهات به حداقل مقدار ممکن می‌رسند.

حفظ سلامت کارکنان

در گذشته که شستشوی تجهیزات به‌صورت دستی انجام میشد، این احتمال که سلامتی کارکنان به‌خاطر در معرض قرار گرفتن مواد شیمیایی به‌خطر افتاد بسیار محتمل بود اما امروزه با استفاده از سیستم شستشوی CIP هیچ خطری سلامت کارکنان را تهدید نمی‌کند.

استفاده بهینه‌تر از زمان

به دلیل آنکه با استفاده از سیستم فوق می‌توان فرآیند شستشو را با سرعت بیشتری انجام داد لذا این امکان وجود دارد که بتوان از زمان استفاده بهینه‌‌تری کرده و زمان باقی‌مانده را به تولید بیشتر محصول اختصاص داد.

صرفه‌جویی در مصرف انرژی

یکی دیگر از مزیت‌های استفاده از سیستم شستشوی CIP این است که می‌توان از طریق کنترل چرخه تکرارپذیر، مصرف انرژی را در آب و برق کاهش داد.

کیفیت محصول

هرچقدر در تولید محصول، آلودگی کمتر باشد، کیفیت محصول تولید شده بیشتر خواهد بود و هر چقدر کیفیت محصول بالاتر باشد، اعتماد مشتری به برند بیشتر خواهد شد.

سیستم CIP از مزایای بی‌شمار دیگری هم برخوردار است که به حداقل رساندن خطا های انسانی در زمان تمیزکاری تنها یکی از مهم‌ترین مزایای آن به شمار می‌رود. از دیگر ویژگی های مثبت این سیستم شستشو عبارت هستند از:

• حفظ ایمنی کارکنان با کاهش تماس پرسنل با مواد شیمیایی
• افزایش زمان تولید با ایجاد یک مکانیسم سریع در پروسه تمیزکاری
• افزایش کیفیت محصول نهایی با تمیز کاری مکرر و مطمئن
• به حداقل رساندن اشتباهات در فرایند تمیزکاری
• تمیزکاری سطوح غیر قابل دسترس
• حامل مواد شوینده مخصوص

مهم ترین هدف استفاده از سیستم CIP

زمانی که تجهیزات موجود در برخی صنایع غذایی و نوشیدنی به سیستم CIP مجهز شده باشند دائما به‌طور خودکار تمیز می‌شوند. برای مثال از جمله تجهیزات قابل شمارش در این خصوص می‌توان به خطوط انتقال محصول، هموژنایزر، مخازن فرآوری، مخلوط‌کن و پرکننده‌ها اشاره داشت. شایان ذکر است که بدانید مهم‌ترین هدف استفاده از سیستم CIP تمیز کردن سطوح غیر قابل دسترس با سطح بالایی از بهداشت است که در کمترین زمان ممکن صورت می‌گیرد. این روش سریع و به مراتب قابل تکرارتر از روش‌های دیگر است.

انواع سیستم CIP کدامند؟

سیستم به 2 روش، عملیات ضدعفونی و تمیز کردن دستگاه را انجام می دهد:

سیستم Single pass

این روش از یک محلول پاک کننده اولیه برای تمیز کردن دستگاه استفاده می کند، سپس عملیات تخلیه صورت می‌گیرد. در بیشتر موارد در این سیستم‌ها ابتدا یک مرحله پیش آبکشی (Pre-rinse) به همراه تزریق محلول ضدعفونی کننده برای از بین بردن بیشتر آلودگی‌ها به کار گرفته می‌شود. سپس ماده شوینده اعمال می‌شود و آبکشی نهایی انجام می‌شود.

سیستم گردشی (Recirculation)

محلول تمیزکننده در یک تانک اضافی ساخته می‌شود و سپس برای تمیز کردن به کار می رود. گردش این محلول در دستگاه تا پایان چرخه تمیز کردن ادامه پیدا می‌کند. پس از شستشو با ماده شوینده مرحله آبکشی نهایی صورت می‌پذیرد. این سیستم‌ها، از آب و مواد پاک‌کننده کمتری استفاده می‌کنند اما به هزینه سرمایه‌گذاری بیشتری نیاز دارند.

اجزای سیستم CIP کدامند؟

در کل قطعاتی که در سیستم‌های CIP مختلف وجود دارند معمولا شامل این موارد هستند:

• منبع آب
• تجهیزات اندازه‌گیری
• کنترلر PLC
• صفحه نمایش لمسی
• سیستم دوزینگ
• مبدل حرارتی
• تانک ورودی و تانک خروجی
• شیرهای چرخش با قابلیت تغییر دور و فشار و شیرهای اتوماتیک
• پمپ‌های مواد شیمیایی
• نمودار ثبت کننده فرآیند

عوامل تاثیرگذار بر کارایی سیستم CIP

در سیستم‌های CIP، دما و مواد شیمیایی معمولاً برای بهبود فرآیند تمیزکاری به کار می‌روند. ثابت نگه‌داشتن پارامترهایی مانند غلظت ماده شیمیایی، میزان آب مصرفی، زمان و دمای شستشو در این سیستم‌ها چالش‌برانگیز است. در نتیجه، در صورت بروز مشکلات، برای اطمینان از انجام صحیح فرآیند تمیزکاری، اغلب نیاز به استفاده از مقادیر بیشتر مواد شیمیایی، دما، زمان و آب وجود دارد که این امر به افزایش هزینه‌ها می‌انجامد.

عواملی که بر کارایی سیستم CIP تأثیرگذار هستند، عبارتند از:

1. دمای محلول تمیزکننده: افزایش دما موجب تسریع فرآیند تمیزکاری می‌شود، زیرا مولکول‌ها با سرعت بیشتری آلودگی‌ها را از بین می‌برند.
2. غلظت ماده تمیزکننده: بالا رفتن غلظت مواد شیمیایی، کیفیت تمیزکاری را بهبود می‌بخشد؛ زیرا این امر باعث افزایش توانایی ماده در برقراری ارتباط با سطح و حذف آلودگی‌ها می‌شود.
3. زمان تماس محلول ضدعفونی‌کننده با تجهیزات: افزایش زمان تماس محلول ضدعفونی‌کننده با سطوح، باعث بهبود کارایی فرآیند ضدعفونی می‌شود.
4. فشار محلول ضدعفونی‌کننده: جریان غیر یکنواخت و آشفته محلول، با ایجاد نیروی ساینده، آلودگی‌ها را به‌طور مؤثرتری از بین می‌برد.

انواع ساختار سیستم CIP

سیستم‌های CIP بسته به کاربرد و نیازهای فرآیند، دارای ساختارهای مختلفی هستند که مراحل متفاوتی را شامل می‌شوند. رایج‌ترین انواع سیستم‌های CIP به شرح زیر هستند:

1. سیستم تک‌تانکی: در این سیستم، شستشو و آبکشی از طریق یک تانک مشترک انجام می‌شود.
2. سیستم دو تانکی: یک تانک برای شستشو با آب و تانک دیگر برای آبکشی استفاده می‌شود.
3. سیستم سه‌تانکی: در این ساختار، یک تانک برای شستشو با آب، یک تانک برای آبکشی و یک تانک برای بازیافت اختصاص یافته است.
4. سیستم چهار تانکی: این سیستم شامل چهار تانک مختلف است: یکی برای شستشو با آب، یکی برای آبکشی، یکی برای شستشو با مواد قلیایی و اسیدی، و دیگری برای بازیافت.

موارد استفاده از سیستم CIP

این سیستم شستشو بیشتر در کارخانه‌ها و صنایعی استفاده می‌شود که با مواد غذایی و موارد بهداشتی در ارتباط باشند. در چنین محیط هایی ضد عفونی کردن خطوط تولید کارخانه‌ها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. هر چند که امروزه هنوز برخی از کارخانه‌جات از نظافت دستی و نیروی کار انسانی برای این هدف استفاده می‌کنند، اما باید در نظر داشت که در این شرایط مواردی مثل دقت بالای تمیزکاری و زمان تکرار فرایند، به خوبی سیستم CIP قابل مدیریت نخواهند بود.

همچنین تمیزکاری دستی ممکن است اشتباهات و غفلت های مختلفی را به همراه داشته باشد؛ اما در سیستم CIP تمامی دستورالعمل‌ها به صورت برنامه های کامپیوتری اعمال و اجرا می‌شوند، بنابراین جای هیچ‌گونه اشتباهی باقی نمی‌ماند.

مواد شیمیایی مورد استفاده در سیستم شستشوی CIP

در حال حاضر متغیر های زیادی برای انتخاب مواد شیمیایی سیستم شستشوی CIP وجود دارد. در این خصوص پیشنهاد می‌شود که حتما با مهندس کارشناس سیستم CIP خود تماس بگیرید و با توجه به شرایط موجود، مواد شیمیایی مورد نیاز را تهیه کنید.

انواع مواد شیمیایی مورد استفاده

• اسید
• سوزاننده
• ضد عفونی کننده

فواید استفاده از پراستیک اسید در سیستم CIP

پراستیک اسید به عنوان یک ضدعفونی ‌کننده بسیار قوی در سیستم CIP کاربرد دارد. این محلول از طریق تخریب غشای سلولی باعث از بین رفتن پاتوژن‌ها می‌شود. پاتوژن نام نوعی میکروب تهاجمی است که باعث آلوده شدن محیط شده و سپس تکثیر ‌می‌شود.به طور خلاصه فواید زیر را هنگام استفاده از این ماده خواهیم داشت:

• دوستدار محیط زیست
• عدم ایجاد باقی مانده مضر در محل
• نابود کننده مواد سمی و آلودگی های موجود

سخن پایانی

این مقاله توسط شرکت بی نظیرکاران تهیه و تولید شده است. شما می‌توانید در همین لحظه از دیگر مقاله های این سایت نیز بهره ببرید و اطلاعات کاملی را در خصوص شوینده قلیایی بدون کف، شوینده ها و ضدعفونی کننده های قلیایی و … به دست آورید.

همانطور که از مطالعه این متن متوجه شدید، سیستم شستشوی CIP سیستمی با کارآمدی بالا است که با کمک آن می‌توان شستشوی تجهیزات صنعتی را با سرعت بالاتری انجام داد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره سیستم فوق، می‌توانید مطلب «فرآیند CIP به چه صورت است» را مطالعه نمایید.