بیماری های گلخانه ای یکی از مهمترین چالشها برای پرورش گیاهان در محیطهای بسته هستند. این بیماریها میتوانند توسط قارچها، ویروسها و نماتدها ایجاد شوند و به همراه برخی آفات، رشد و کیفیت گیاهان را تحت تاثیر قرار دهند.
آشنایی با انواع آفات و بیماری گلخانه ای و روشهای پیشگیری، میتواند نقش مهمی در حفظ محصول و جلوگیری از زیانهای اقتصادی داشته باشد. استفاده از ضد عفونی کننده کشاورزی و گلخانه قبل از کاشت، یکی از روشهای اصلی برای کاهش احتمال ابتلا به بیماری های گلخانه ای است. این مواد با پاکسازی محیط و خاک، مسیر رشد عوامل بیماریزا را محدود میکنند و سلامت گیاهان را افزایش میدهند.
| بیماری های گلخانه ای | آفات گلخانهای |
| سفیدک پودری | شتهها |
| سفیدک داخلی (دروغین) | تریپسها |
| پژمردگی فوزاریومی | سفیدبالکها |
| موزائیک ویروسی خیار | کنه تارعنکبوتی |
| آنتراکنوز | مینوزها |
| بوتریتیس (کپک خاکستری) | مگس سفید |
| گال | آبدزدکها |
| فوزاریوم | پشه قارچی |
| نکروز برگ | کاترپیلارها |
| پوسیدگی ساقه و ریشه | حلزونها |
بیماری های گلخانه ای
بیماریهای گلخانهای معمولاً به دلیل فعالیت قارچها، ویروسها و نماتدها ایجاد میشوند و میتوانند رشد و عملکرد گیاهان را به شدت کاهش دهند. کنترل به موقع این بیماریها و استفاده از ضدعفونی کننده و گندزدا برای پاکسازی ابزار و محیط برای حفظ کیفیت و کمیت محصول اهمیت زیادی دارد. بیماریهای رایج گلخانهای شامل:
سفیدک پودری
سفیدک پودری یکی از بیماری های گلخانه ای قارچی است که روی برگها لکههای سفید و پودری ایجاد میکند. این بیماری در محیطهای مرطوب و با تهویه نامناسب، سریعتر گسترش مییابد و باعث کاهش رشد و کیفیت گیاهان میشود.
سفیدک داخلی یا دروغین
این نوع بیماری از بیماری های گلخانه ای نیز قارچی و شبیه سفیدک پودری است، اما لکهها معمولاً در زیر برگها و به شکل کرکی و خاکستری ظاهر میشوند. اگر کنترل نشود، رشد بوتهها متوقف شده و برگها ریزش میکنند.
پژمردگی فوزاریومی
یک بیماری قارچی است که ریشهها و ساقه گیاه را آلوده کرده و منجر به پژمردگی، زردی و مرگ کل گیاه میشود. استفاده از بذر مقاوم و هرس به موقع میتواند از شیوع این بیماری جلوگیری کند.
موزائیک
این نوع بیماری ویروسی از بیماری های گلخانه ای، باعث ایجاد لکههای نامنظم و زرد روی برگها میشود و باعث کوتاه شدن و بدشکل شدن برگها و میوهها میشود. درمان قطعی ندارد و تنها پیشگیری و کنترل آفات ناقل آن موثر است.
آنتراکنوز
آنتراکنوز یک بیماری قارچی است که باعث ایجاد لکههای تیره روی برگها، ساقه و میوهها میشود. این بیماری میتواند میوهها را سوراخ و پوسیده کند و عملکرد محصول را کاهش دهد.
بوتریتیس یا کپک خاکستری
کپک خاکستری بیماری قارچی است که باعث تشکیل لکههای خاکستری روی برگها، ساقهها و میوهها میشود. این بیماری در شرایط مرطوب و با تهویه نامناسب گلخانه شدت مییابد و میتواند کل گیاه را از بین ببرد.
آفات گلخانه ای
آفات گلخانهای موجودات زندهای هستند که با تغذیه از برگ، ساقه و ریشه گیاهان، سلامت و رشد آنها را تهدید میکنند. این آفات و بیماری های گلخانه ای میتوانند باعث کاهش کیفیت محصول و انتقال بیماریهای گیاهی شوند. شناسایی و کنترل به موقع آنها برای پیشگیری از خسارت اهمیت دارد. آفات شایع گلخانهای شامل:
شته ها
شتهها حشرات کوچک و نرم هستند که از شیره گیاه تغذیه میکنند. آنها باعث زرد شدن، پیچیدگی، بیماری های گلخانه ای و ریزش برگها میشوند و میتوانند بیماریها را منتقل کنند. بهترین روش کنترل شتهها استفاده از کفشدوزکها، کارتهای زرد چسبناک و تهویه مناسب گلخانه است.
تریپس ها
تریپسها حشرات کوچک و باریکی هستند که با تغذیه از سلولهای سطحی برگ و گلها، خسارت مستقیم به گیاه وارد میکنند. این آفت میتواند باعث لکههای سفید یا نقرهای روی برگها، پیچیدگی برگ و کاهش رشد گیاه شود. علاوه بر آن، تریپسها ویروسها را منتقل میکنند و بیماریهای گیاهی را گسترش میدهند.
سفید بالک ها
سفیدبالکها حشرات کوچک سفید رنگی هستند که بیشتر زیر برگها زندگی میکنند. این آفت با مکیدن شیره گیاه باعث زرد شدن و خشک شدن برگها میشود و بیماری های گلخانه ای را تشدید میکند. ترشح عسلک توسط سفیدبالک، زمینه رشد قارچها را فراهم میکند و ممکن است بیماریهای قارچی و ویروسی را انتقال دهد.
مینوزها
مینوزها پروانههای کوچکی هستند که لاروهای آنها با حفر تونل در برگها، بافت گیاه را تخریب میکنند. این تونلها مانع فتوسنتز و رشد گیاه میشوند. مینوزها معمولاً برگهای جوان و نرم را هدف میگیرند و با افزایش جمعیت، خسارت زیادی وارد میکنند.
کنه تارعنکبوتی
کنههای تارعنکبوتی بسیار ریز هستند و معمولاً در فصلهای گرم و هوای خشک تکثیر شده و باعث بیماری های گلخانه ای میشوند. آنها با تغذیه از سلولهای برگ، رنگ برگ را تغییر داده، باعث ریزش و کاهش رشد گیاه میشوند. وجود تارهای ظریف و گرد و غبار روی برگها نشانه فعالیت این آفت است.
کاترپیلارها
کاترپیلارها کرمهایی هستند که با تغذیه از برگها، ساقهها و میوهها خسارت میرسانند. آنها معمولاً از طریق پروانهها وارد گلخانه میشوند و میتوانند به سرعت گیاهان را تخریب کرده و بیماری های گلخانه ای را زیادتر کنند.
حلزونها
حلزونها با خوردن برگها و میوهها، خسارت زیادی به گیاهان گلخانهای وارد میکنند. حضور آنها با باقی گذاشتن ماده چسبناک روی گیاهان مشخص میشود. آنها در محیطهای مرطوب تخمگذاری میکنند و میتوانند به سرعت جمعیت خود را افزایش دهند.
آبدزدک ها
آبدزدکها معمولاً به گیاهان گوجه فرنگی آسیب میرسانند. آنها با تغذیه از برگها و ساقهها باعث پژمردگی و کاهش رشد گیاه میشوند. شخم زدن خاک و نصب پلاستیک اطراف بوتهها میتواند به کنترل آنها کمک کند.
پشه قارچی
پشههای قارچی در خاک مرطوب گلخانه رشد میکنند و تخمگذاری آنها میتواند به ریشه و رشد گیاه آسیب برساند و دلیل بروز بیماری های گلخانه ای شود. تعویض خاک و کاهش رطوبت از راههای پیشگیری از این آفت است.
روش های پیشگیری و کنترل بیماری ها و آفات
-
تهویه مناسب گلخانه برای کاهش رطوبت و دما
-
آبیاری منظم و اصولی
-
استفاده از بذرهای مقاوم به بیماریها
-
هرس منظم و حذف بخشهای آلوده
-
استفاده از کارتهای چسبناک زرد و آبی برای جذب آفات
-
کنترل بیولوژیک با کفشدوزکها و زنبورهای پارازیتوئید
استفاده منظم از ضدعفونی کنندهها و رعایت بهداشت محیط گلخانه، میتواند از بروز بیماری های گلخانه ای جلوگیری کرده و سلامت گیاهان را تضمین کند.
آفات و کمبود عناصر غذایی در گلخانه ها
کمبود مواد معدنی نیز میتواند منجر به ضعیف شدن گیاه و تشدید بیماری های گلخانه ای شود:
-
ازت: برگهای پایین زرد و کوچک، توقف رشد برگها
-
فسفر: رشد کم، لکههای سوختگی، کوتاه شدن گیاه
-
پتاسیم: زردی و سوختگی حاشیه برگها، کوچک شدن میوه
-
کلسیم: پیچیده شدن برگها، کاهش کیفیت میوه، توقف رشد بوته
-
منیزیم: زرد شدن برگهای مسن
-
آهن و منگنز: زردی و چروکیدگی برگها
-
بور و روی: کوچک ماندن برگها و میوه
-
مس و مولیبدن: پژمردگی و کاهش رشد
کنترل عناصر غذایی همراه با مدیریت آفات و بیماری ها، سلامت گلخانه را حفظ میکند.
سخن آخر
آشنایی کامل با انواع آفات و بیماری های گلخانه ای، شناخت روشهای پیشگیری و کنترل و رعایت بهداشت، از مهمترین عوامل موفقیت در پرورش گیاهان گلخانهای است. استفاده از انواع شوینده و ضد عفونی کننده با کیفیت و مناسب، همراه با رعایت نکات مدیریتی، میتواند به رشد سالم گیاهان کمک کند. شرکت بینظیرکاران تولید کننده انواع مواد شوینده بهداشتی و صنعتی در ایران و همچنین ضد عفونی کنندهها، میتواند همراه مطمئن شما در تامین مواد ضدعفونی و بهداشتی گلخانه باشد.
